Egzekucja komornicza z umowy zlecenia może być dla wielu osób sytuacją stresującą i niejasną. Szczególnie gdy umowa zlecenie stanowi główne źródło utrzymania, kluczowe staje się zrozumienie, jaką część wynagrodzenia komornik może zająć, a jaka kwota pozostanie do dyspozycji dłużnika. W artykule wyjaśniamy szczegółowo zasady obowiązujące w 2023 roku, kwoty wolne od potrąceń oraz specjalne przypadki dotyczące egzekucji z umów cywilnoprawnych.
Podstawy egzekucji komorniczej z umowy zlecenia
Umowa zlecenie to jedna z najpopularniejszych form zatrudnienia w Polsce poza umową o pracę. W przeciwieństwie do stosunku pracy, umowa zlecenie jest umową cywilnoprawną, co ma istotne znaczenie dla procedury egzekucji komorniczej.
Komornik może prowadzić egzekucję z wynagrodzenia z umowy zlecenia, jednak obowiązują tu nieco inne zasady niż w przypadku umowy o pracę. Podstawę prawną stanowią przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, szczególnie art. 829 i następne, które określają zakres i ograniczenia egzekucji.
Zleceniobiorca nie korzysta automatycznie z takiej samej ochrony jak pracownik zatrudniony na etacie. W określonych przypadkach może jednak uzyskać podobną ochronę, jeśli umowa zlecenie stanowi jego jedyne źródło utrzymania i ma charakter powtarzalny, czyli zapewnia regularne wpływy.
Ile komornik może zająć z umowy zlecenia w 2023 roku?
Wysokość kwoty, jaką komornik może zająć z wynagrodzenia z umowy zlecenia, zależy przede wszystkim od tego, czy zleceniobiorca złożył oświadczenie o tym, że umowa zlecenie stanowi jego jedyne źródło dochodu.
Standardowa egzekucja z umowy zlecenia
Jeżeli zleceniobiorca nie złożył oświadczenia o tym, że umowa zlecenie jest jego jedynym źródłem dochodu, komornik może zająć:
- Do 100% wynagrodzenia netto w przypadku zwykłych długów
- Do 60% wynagrodzenia netto w przypadku egzekucji alimentów
Jest to istotna różnica w porównaniu z umową o pracę, gdzie zawsze obowiązuje kwota wolna od potrąceń, gwarantująca pracownikowi minimum środków na przeżycie.
Egzekucja gdy umowa zlecenie jest jedynym źródłem dochodu
Sytuacja zmienia się znacząco, gdy zleceniobiorca złoży oficjalne oświadczenie, że umowa zlecenie stanowi jego jedyne źródło utrzymania i ma charakter powtarzalny. W takim przypadku w 2023 roku obowiązują następujące zasady:
- Przy zwykłych długach komornik może zająć maksymalnie 50% wynagrodzenia
- Przy egzekucji alimentów komornik może zająć do 60% wynagrodzenia
Kwota wolna od potrąceń przy umowie zlecenie stanowiącej jedyne źródło dochodu w 2023 roku jest równa minimalnemu wynagrodzeniu za pracę po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy oraz wpłat dokonywanych do pracowniczych planów kapitałowych.
Od 1 lipca 2023 roku minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 3600 zł brutto, co po odliczeniach daje kwotę wolną od zajęcia w wysokości około 2784 zł netto (dokładna kwota zależy od indywidualnych odliczeń). Oznacza to, że nawet przy egzekucji komorniczej, zleceniobiorca ma prawo zachować co najmniej tę kwotę na swoje podstawowe potrzeby życiowe.
Jak złożyć oświadczenie o jedynym źródle dochodu?
Aby skorzystać z ochrony przysługującej osobom, dla których umowa zlecenie stanowi jedyne źródło dochodu, należy złożyć odpowiednie oświadczenie. Jest to kluczowy krok, który powinien zostać wykonany niezwłocznie po otrzymaniu informacji o wszczęciu egzekucji.
Oświadczenie powinno zawierać:
- Dane osobowe zleceniobiorcy (imię, nazwisko, PESEL, adres zamieszkania)
- Informację, że umowa zlecenie stanowi jedyne źródło utrzymania
- Potwierdzenie regularnego charakteru wypłat (np. miesięczne wynagrodzenie)
- Datę i własnoręczny podpis
Oświadczenie należy złożyć zarówno u komornika prowadzącego egzekucję, jak i u zleceniodawcy (płatnika wynagrodzenia). Najlepiej zrobić to osobiście, za potwierdzeniem odbioru, lub listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Zleceniodawca ma obowiązek uwzględnić to oświadczenie przy dokonywaniu potrąceń.
Uwaga: Złożenie fałszywego oświadczenia może skutkować odpowiedzialnością karną, dlatego należy podawać wyłącznie prawdziwe informacje. Jeśli posiadasz inne źródła dochodu, nie możesz skorzystać z ochrony przewidzianej dla osób utrzymujących się wyłącznie z umowy zlecenia.
Specjalne przypadki egzekucji z umowy zlecenia
Istnieją szczególne sytuacje, w których zasady egzekucji z umowy zlecenia mogą się różnić od standardowych.
Egzekucja alimentów
Przy egzekucji świadczeń alimentacyjnych komornik może zająć większą część wynagrodzenia – do 60% nawet w przypadku, gdy umowa zlecenie stanowi jedyne źródło dochodu. Jest to związane z priorytetowym traktowaniem zobowiązań alimentacyjnych w polskim prawie. Ustawodawca uznaje, że dobro osób uprawnionych do alimentów, szczególnie dzieci, wymaga skuteczniejszej egzekucji.
Umowy o dzieło a egzekucja komornicza
Warto zaznaczyć, że umowa o dzieło podlega innym zasadom niż umowa zlecenie. W przypadku umowy o dzieło komornik może zająć całość wynagrodzenia, bez względu na to, czy stanowi ono jedyne źródło dochodu. Wynika to z jednorazowego charakteru tego typu umów, które nie są traktowane jako stałe źródło utrzymania.
Zbieg egzekucji
W sytuacji, gdy dłużnik ma kilka postępowań egzekucyjnych prowadzonych przez różnych komorników, dochodzi do tzw. zbiegu egzekucji. W takim przypadku egzekucję prowadzi komornik, który pierwszy wszczął postępowanie, a ograniczenia dotyczące wysokości potrąceń nadal obowiązują. Oznacza to, że suma wszystkich potrąceń nie może przekroczyć ustawowych limitów, niezależnie od liczby egzekucji i wierzycieli.
Praktyczne wskazówki dla dłużników
Jeśli jesteś zleceniobiorcą i dowiedziałeś się o egzekucji komorniczej, warto podjąć następujące kroki:
- Jak najszybciej złóż oświadczenie o jedynym źródle dochodu, jeśli umowa zlecenie faktycznie nim jest. Im szybciej to zrobisz, tym wcześniej będziesz chroniony odpowiednimi limitami potrąceń.
- Monitoruj wysokość potrąceń dokonywanych przez zleceniodawcę – powinny one być zgodne z obowiązującymi limitami. Poproś o szczegółowe rozliczenie wynagrodzenia z wyszczególnieniem kwoty zajętej przez komornika.
- W przypadku zajęcia kwoty przekraczającej ustawowe limity, złóż skargę na czynności komornika w terminie 7 dni od dnia dokonania czynności. Skargę składa się do sądu rejonowego, przy którym działa komornik.
- Rozważ możliwość porozumienia się z wierzycielem w sprawie spłaty zadłużenia w ratach, co może prowadzić do umorzenia egzekucji. Czasem wierzyciele są skłonni do ustępstw, jeśli widzą dobrą wolę dłużnika.
Pamiętaj: Kwota wolna od zajęcia ma na celu zapewnienie dłużnikowi środków niezbędnych do przeżycia. Jeśli komornik zajmuje więcej niż powinien, masz prawo do ochrony prawnej.
Egzekucja z umowy zlecenia może być skomplikowanym procesem, ale znajomość swoich praw i obowiązków pozwala na lepsze przygotowanie się do tej sytuacji. Nie ignoruj pism od komornika – brak reakcji zwykle pogarsza sytuację. W razie wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie egzekucyjnym lub skorzystać z bezpłatnej pomocy prawnej oferowanej przez organizacje pozarządowe czy punkty nieodpłatnej pomocy prawnej działające przy każdym sądzie rejonowym.